Türkiye’ye yayılmış 97 il ve ilçede 90 bin esnafın bulunduğu ve önemli bir kısmının bu çarşıların eski esnafları olan ve yeni nesil esnafları ile beraber birçok tarihi çarşıyı ve esnafını bünyesinde bulunduran Türkiye Tarihi Çarşılar Federasyonu (TÇF) , Ankara gezisi yaparak Federasyon Başkanı Muhsin Özyıldırım , yönetim Kurulu Üyeleri ve bağlı derneklerin delegeleri olarak kalabalık katılımlı bir bir heyetle Ankara gezisi yaparak ilgili kurum ve bakanlıklarda seri toplantılara katıldılar.
TÇF’nun Ankara gezisinin ilk durağı olan Ankara Ticaret Odası’nda ATO Başkanı Gürsel Baran ile yapılan toplantıda ilk sözü alan federasyon başkanı Muhsin Özyıldırım , yaşanmakta olan güncel esnaf sorunları içinde yer alan Perakende Yasası’nın revizyonu , vergiler, kiralar , banka hesap bloke sorunları ve benzeri konularla birlikte tarihi çarşıları süratle ihya edecek Tarihi Çarşılar Yönetim Yasa Taslağı , restorasyon çalışmaları , turizm alanı tescil istekleri , yol, tuvalet ve otopark ihtiyaçları , hanut dertleri gibi konuların ilgili kurum başkanları ile bakan ve bakan yardımcılarına daha önce iletmiş olduklarını belirtti.
Başkan Muhsin Özyıldırım Tarihi Çarşıların yapısı ve bu yapının ilişkilendiği kurum ve bakanlıklardan sorunların çözümü konusundaki beklentilerini ifade ettiği açıklamalarına devamla, birçok özelliği olan Tarihi Çarşıların yeni ticaret alanlarından farklı olarak kültürel yapısı ile kentlerin tam ortasında ve kentlerin doğal vitrini pozisyonunda kent ile insanının faaliyetinin çok olduğu bir yer. Günümüzde halen kısmen de olsa ahilik kültüründen gelen geleneklerin yaşatıldığı yer. Kültürel değeri ile birlikte turizm değeri de olan tarihi çarşılar Turizm Bakanlığı ile ticari faaliyetleri nedeniyle Ticaret Bakanlığı ve Ticaret Odaları ile Çevre ve Yönetim faaliyetleri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile ve emniyet ve asayiş ile ilgili güvenlik sorunları için İç İşleri Bakanlıklarımız ve yerel yönetimlerle birlikte görüşmelerimiz sürüyor.Tarihi çarşılarda bir taraftan temsil kabiliyetimizi sürdürmeye çalışırken bir taraftan da ticaretimizi sürdürmeye çalışıyoruz.Bu çalışmalarımız elbet kolay olmuyor. Özellikle iki konuda sıkıntımız var. birincisi ” Perakende Ticareti Düzenlenmesi” hakkındaki yasa’nin revizyonu’nun halen bitmemiş olması nedeni ile taşların yerine oturmadığı görülüyor ve bu durum bizi üzüyor. Bu konu bir an önce netleşse de bizler de kim nerede ne iş yapacak , hangi ölçekte iş yapacak bunları bilebilsek..çünkü en son e-ticaret aldı başını gidiyor ve bundan herkes gibi biz de muzdaribiz. Bunun da bir adını ve kuralını koymak gerektiğini düşünüyoruz.
Ayrıca bir de bizim özel kendi içi beklentimiz var. Tarihi Çarşıları bizler gönüllülük esası ile değil yasal kimlikle ve yasal bir düzenle yönetelim istiyoruz. Tarihi Çarşıların tavan başkanlığı konusunda .yasal prosedürünün kurumsal yapı içinde ortak akılla içinde belediye başkanımızın görevlendirdiği başkan yardımcımızın , vali veya kaymakamımızın görevlendirdiği yardımcısının ticaret ve kültür müdürlüğümüzün ve çarşı mensuplarının bulunduğu ortaklaşa bir yönetim modelinin yasa taslağını yıllardır hazırladık Kültür Bakanlığımızda bekliyor neredeyse sonuna geldik. Biz bu durumumuzla Ticaret Odaları , Ticaret Borsaları ve Esnaf Odaları’na alternatif değiliz bu tamamen çarşının yerinden ve mekanından yönetilmesi arzusundayız.Hem çarşı’nın kazanması hemde ülke ekonomisinin kazanmasını temenni ediyoruz. Özellikle sizden de hazırlanmakta olan 6585 ve 4054 rekabetin korunması ile ilgili yasa tasarısında neler yapılmalı ve nereye varıyor konularını sizden dinlemek isteriz.
TÇF Başkanı Muhsin Özyıldırım’ın açıklamalarını büyük bir ilgi ve dikkatle dinleyen ATO Başkanı Gürsel Baran , Tarihi Çarşılarda yaşamakta olduğunuz sorunlarınızın çözümü için takibi konusunda Ankara’da bulunmamın verdiği avantajla birçok yere ulaşma şansım var ve bu konuları takip edebilirim ve beraber çalışabiliriz..adımlar atabiliriz, dedi.
ATO Başkanı Gürsel Baran’ın konuya olumlu yaklaşımına memnuniyetini ifade eden Muhsin Özyıldırım söz alarak teşekkür ederiz sayın Gürsel Baran , arkadaşlarımız yönetim kurulu olarak bugüne kadar biraz çalıştık ve profosyenel biçimde bu konularda raporlar hazırlandı. Bu yasa 2015’te çıktı fakat ondan sonra bu yasanın altı doldurulamadı.Örneğin bir perakendecilik konseyi kurulacaktı her paydaştan temsilciler olacaktı bu konsey istişari bir kurul olacaktı ancak o bile yapılamadı. Daha sonra zaman içinde yasanın revizyon edilmesi gündeme geldi . revizyonla ilgili maddeleri incelediğimizde sanki marketlere ve avm’lere çeki düzen veriliyor.Halbuki geleneksel ticaret, perakende ticaretinin yarısı ve en önemli ayağı çarşılardır. Ayrıca pazar yerleri ve cadde alış verişleri hakeza yine aynı şekildedir. Ticaretin hacmi olarak gayrisafi hasılanın 1/4 ‘ü kadardır.Perakende sektöründe istihdamın %17 ‘si bulunmaktadır. Bunlara bakıldığında, yabana atılan bir sektör değildir perakende sektörü. Son zamanlarda dış ticaret çok öne çıktığı ihracat nedeniyle acaba iç ticaret unutuluyor mu diye bir kaygımız var. Halbuki dış ticareti de destekleyen yine iç ticarettir ve iç tüketimdir . O nedenle perakende yasasının bir an önce bütün paydaşların katılımı ile revizyonu veya son halinin verilmesi şarttır.
ATO Başkanı Gürsel Baran açıklanan görüşlere katıldığını ifade ettiği sözlerine devamla , ” perakende sektörünü en çok sıkıntıya sokan pandemi dönemi oldu. Her yerin kapalı olduğu dönemde özellikle gıda marketleri her şeyi sattı ve perakende Sektörünü en çok sıkıntıya sokanlar gıda marketleri oldu. Adı gıda marketi, ama her şeyi satmaya çalışıyorlar. Bunun doğru olmadığını düşünüyorum. Hollanda gezimde , gıda marketlerinde gıda dışında hiçbir şey satılmadığını gördüm.Her geçen gün gıda marketlerinin binlerce şubesiyle ve büyük sermayeleri ile ürün çeşitliliğini arttırması ile beraber küçük esnafın önünün kesildiğini görüyoruz.
Bu durumların karşısında güçlerimizi birleştirmemiz lazım. Ufak bir sermaye ile bir iş yeri açan esnafın , herkes benden alışveriş yapsın diyerek ayakta kalma şansı yok. Bu nedenle güçlerimizi birleştirerek ortaklık kurmamız lazım. Gerçi türkiye’de ortaklık kültürü yok ama bu saatten sonra yapmak ve becermek zorundayız.Bununla beraber büyük marketlerle ilgili yasal düzenlemenin yapılması lazım. Biz bunun takipçisiyiz . Pandemi döneminde firmalarımızın ve esnaflarımızın iş yerleri kapalıyken açık olan gıda marketlerinde her türlü ürünün satılmaya başlaması üzerine biz elimizin ulaşabildiği her türlü yere ATO olarak müracaat ettik. Mesela terlik satan esnafın dükkanı kapalıyken ve terlik satamazken açık olan gıda marketlerinde bu ürünlerin satıldığını gördük. Bununla beraber beyaz eşya, züccaciye , halı ve benzeri başka ürünlerin dahi bu marketlerde satıldığını gördük. Bu konular üzerinde çalıştıklarını biliyorum. Hazırlanmakta olan yasa tasarısında çalıştıkları konular açıklanmadan önce bizim gibi kuruluşlara gelince göreceğiz ve bizim beklentilerimizi ne ölçüde karşılayabildiğini o zaman öğrenebileceğiz ve umarım bizi mutlu edecek bir noktaya varırız” dedi.
TÇF Başkanı Muhsin Özyıldırım , ilgili kurum ve bakanlıklardan destek istediği sözlerine devamla ” yarın Ticaret Bakanımızla heyet olarak bir araya geldiğimizde bu konuları daha yüksek seviyede talebimiz olarak dile getirip isteklerimizi sunacağız. Sizler gibi büyük illerimizdeki ticaret odalarının bizlere destekleri bizler için çok önemli
Bursa’da Ticaret Odası başkanımız İbrahim Burkay Başkanımızın zaman zaman perakende günleri düzenliyordu. ayrıca, bir önceki bakanımız Bülent Öztüfekçi İstanbul’da bir Perakende Zirvesi yapmıştı ve bütün paydaşlar katılmıştı. Burada oldukça yoğun iki gün çalıştay yapılmıştı ve bazı çıkarımlar olmuştu ama arkası gelmedi Gürsel başkanım.Önemli olan arkası gelsin ve sonuca gidelim” dedi.
Karşılıklı görüşlerin açıklanmasına devam edildiği toplantının bu bölümünde yaşanan esnaf sorunları hakkında pek çok ortak görüşlerin olduğu anlaşıldı
ATO Başkanı Gürsel Baran : ” bugüne kadar pandemiye odaklandık. ama artık normale dönüyoruz. bundan sonraki süreçte biraz daha normale dönüyoruz diye düşünüyorum. Sizler tüccarsınınız bende tüccarım. benim de 41 yıllık kendi işletmem var son iki yıldır görüp yaşadıklarımız daha önce hiç yaşanmadı ve görülmedi.Fabrikadan mal istiyoruz gelmiyor ve tabi sürekli artan fiyatlar .Ayrıca eleman bulma tarafında da sıkıntılarımız var. Son zamanlarda ticaretin e-ticarete doğru kaydığını görüyoruz. Biz Ankara’da bu e-ticaret için depo arıyoruz fakat depo da bulamıyoruz. çalıştıracak eleman da bulamıyoruz. Ankara’daki birçok depoyu tabi onlar (e-tic şirketleri) kiralamaya başladı ve elemanların bir çoğu da buralara gitmeye başladı. Artık değişen bir dünya var ve e-ticareti inkar edecek halimiz yok. ve buna ayak uydurmak zorundayız.
Muhsin Özyıldırım : ” ben artık 6563’nin de sınırlarının çizilmesi gerektiğini düşünüyorum. Birde tabi turizm tarafı var. Şimdi gidermek istiyoruz bu sefer de döviz artışları lehimize mi aleyhimize mi onu da bilemiyoruz. istanbul ve izmir gibi turizme çok açık alanlarımız var tabi. Ancak pandemi döneminde turizm’den de çok eksiğimiz var.
ATO Başkanı Gürsel Baran : ” Turizm’de istanbul’un önemi çok büyük ve sanırım dünyada ilk beşe girer. Turizmle ilgili bir sıkıntı olacağını zannetmiyorum.Şu anda Akdeniz ve İstanbul’da otellerde yer bulma sıkıntısı var.Şu anda turizm adına Türkiye’de ciddi bir hareketlilik var”
İzmir Kemeraltı Çarşısı Delegesi : Ben aynı zamanda izmir Ticaret odasının meclis üyeliğini de yaptım Ekrem başkanın döneminde. Sizin genel olarak işleyiş şeklinizi bildiğim için ve var olan yasaları ve aldığınız raporları bildiğiniz için sizin ne kadar etkili olduğunuzu biliyorum.Bizim izmir olarak ve türkiye’deki tarihi çarşıların genelinde en büyük sorunumuz cazibe merkezi olamamamız. Çünkü son 20 yıl içinde açılan AVM’lerin hepsi hemen hemen aynı standartta , yani altta bir gıda market ortada markalar ve en üstte de giyim ve yiyecekle ilgili kısımlar var . Aşağı yukarı 20 yaşa kadar olan bütün gençler bu yerleri ezberlediler.Ama bizim çarşılarımızın her noktasında farklı bir enerji ve farklı bir satış noktası var ve biz satışımızı beş duyu ile yapıyoruz. karşımızdaki müşteri ile hem sosyolojik olarak görüşüyoruz , karşımızdakine ürünü hem tanıtıyoruz hem dokunuyor hemde tattırıyoruz. Bu anadolu’nun geleneğinde olan bir satış olayıdır. Yani biz çarşılarda ürünü beş duyu ile yapıyoruz. AVM’ler biraz daha mekanik satış yapıyor.
Bu anlamda acaba tarihi çarşılarda ödenen vergilerin bir kısmı aynı çarşının cazibe merkezi olabilmesi için o çarşıya hizmet olarak döndürülemez mi . Biz başka bir şey istemiyoruz. biz sadece kendi ödediğimiz vergi ile kendi içimizdeki var olan çarşıların rehabilite edilmesi istiyoruz.Böylece biz görevde olduğumuz zaman daha bir cazibe merkezi olabiliriz. Mesela Gaziantep’te bir çarşıyı gezdiğiniz zaman baharatı ile var olan noktaları insanlar gezerken oranın rehabilite olması çok güzel olmaz mı .. yani ödediğimiz vergilerin %5 veya %10 ‘nu ile oraların rehabilite edebiliriz. Acaba Ankara ve İzmir Ticaret Odalarının önderliğinde , Bursa , İstanbul ve diğer şehirlerimizle birlikte makamlara iletilse bu sinerji sonuç vermez mi lütfen bize bu konuda destek olup güç verin daha mutlu oluruz.
ATO Başkanı Gürsel Baran : Maliye Bakanlığımız burada bu isteğinizi bir vergi indirimi olarak algılar ve sıcak bakmazlar. Ancak ödenecek verginin bahsettiğiniz miktarının tarihi çarşınızın rehabilitasyonu için çarşıya ödenmesi çok mantıklı bir yol olabilir. Bu konuyu yetkililere toplantılarımızda ileteceğim.
İstanbul Kapalı Çarşı Delegesi : Güney Kore’den gelen heyetin anlattığına göre Güney Kore’deki bu tip çarşılarda devlet buradaki esnaflardan vergi almıyor ve devlet destek oluyor . Çarşımızdaki yönetim kat malikleri hukukuna göre yönetiliyor.
Urla Delegesi : Sit Alanı ile ilgili sıkıntıdan çivi çakamıyor ve tabela asamıyoruz. Yerlere parke bile döşeyemiyoruz
Adapazarı Uzunçarşı Delegesi : Ortaklıklar kurulması konusu bizim çarşımızdaki alanlar çok küçük olduğundan ancak bir aileyi geçindirebilir. Diğer konu sit alanlarındaki destek valiliklere aktarılan fonlardan alınabiliyor. Bu fonlar kullanılamaz mı
Çanakkale Aynalı Çarşı Delegesi Neslihan Ar : Esnaflara pandemi döneminde yapılan destekler tacirlere verilmedi sözlerine katılmıyorum. Pandemi döneminde kapalı kalmama rağmen 10 TL’lik destek alamadım.
Kadıköy Tarihi Çarşısı delegesi Ali Geçgel : Tarihi Çarşılar turizm’de model olabilecek bir alan. Fakat bunlarla ilgili sorunlarımızı belirtip destekler konusunda bunları tarihi çarşıların yasa taslağında talep etmiştik.Her çarşının turizmle ilgili kendine has farklı bir konumu var. kapalı çarşının yasayla desteklenme unsuru var ama bizim yok. Bizim gibi birçok çarşının Türkiye’de turizm noktasında vergi indirimi gibi ve buna benzer birçok noktada desteklerinizi istiyoruz. Bunun dışında da e-ticaretle ilgili ciddi bir sorunlar görüyoruz . tarihi kimliğini ve tarihi kültürü devam ettirmek isteyen esnaflar olarak bu noktada öyle bir durumdayız ki bakın bizler size geldik. Artık tarihi çarşıların önemsediğiniz noktalarda lütfen bizlerle beraber hareket edin.
ATO Başkanı Gürsel Baran : Bundan sonra ben gittiğim toplantılardaki yetkililere sizlerden bahsedeceğim Ne kadar başarılı olabilirim ne yapabilirim bilemiyorum ama elimden ne geliyorsa yapacağımdan emin olabilirsiniz.
Toplantı bitiminde toplu olarak resim çektiren heyet. daha sonra bu toplantıda kendilerine gösterdiği yakın ilgi ve ayırdığı geniş zamanda sunum ve konuşmaları dikkatle izleyen ATO Başkanı Gürsel Baran’a teşekkürlerini sunarak beraberinde yörelerinden getirdikleri hediyelerini takdim ettiler.
